Upadłość przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą

Wydarzenia ostatnich tygodni bardzo mocno zweryfikowały dotychczasową rzeczywistość wielu przedsiębiorców. Najpierw ogłoszenie stanu zagrożenia epidemicznego związanego z pandemią COVID-19, następnie stanu epidemii spowodowały znaczne ograniczenia lub całkowicie uniemożliwiły wielu przedsiębiorcom prowadzenie działalności gospodarczej. Salony fryzjerskie, salony kosmetyczne, restauracje, puby, bary, a także wiele innych branż z dnia na dzień utraciły rzesze klientów. Wielu przedsiębiorców od dwóch tygodni klientów nie ma w ogóle lub zjawiają się sporadycznie, co gorsza nikt nie jest w stanie odpowiedzieć na pytanie, jak długo ta sytuacja się utrzyma. Prognozy nie są optymistyczne.  Wobec tego często pojawia się pytanie o upadłość przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą. 

Pojęcie upadłości niesłusznie kojarzy nam się wyłącznie z dużymi podmiotami, w szczególności ze spółkami. Wynika to z tego, że upadłość w mediach przecież ogłaszają biura podróży czy wielkie zakłady produkcyjne, natomiast mało kto słyszał o upadłości mikroprzedsiębiorcy.

Tymczasem ustawa prawo upadłościowe regulująca procedurę postępowania upadłościowego oraz jego skutki jasno wskazuje, kto podlega pod przepisy ustawy - każdy przedsiębiorca, w rozumieniu art. 43¹ ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny, czyli każda osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.

 

Nie ulega zatem żadnej wątpliwości, że procedura postępowania upadłościowego dotyczy zarówno przedsiębiorców prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą lub w formie spółki cywilnej, jak również spółek osobowych (jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo – akcyjna) oraz spółek kapitałowych - spółek z ograniczoną odpowiedzialnością i spółek akcyjnych (nawet jeśli nie prowadziły działalności gospodarczej).  Ustawę prawo upadłościowe stosujemy również do  wspólników osobowych spółek handlowych, ponoszących odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem oraz wspólników spółki partnerskiej. Należy podkreślić, że ustawa przewiduje wyjątek od ww. zasady: upadłości nie może ogłosić osoba fizyczna prowadząca gospodarstwo rolne, która jednocześnie nie prowadzi innej działalności gospodarczej. 

Co bardzo istotne, wniosek o ogłoszenie upadłości przedsiębiorcy można też złożyć w przypadku śmierci przedsiębiorcy, pod warunkiem, że wniosek został złożony w terminie roku od dnia jego śmierci. Uprawnionymi do złożenia ww. wniosku jest m.in. wierzyciel przedsiębiorcy, a także jego spadkobierca oraz małżonek i każde z dzieci lub rodziców, chociażby nie dziedziczyli po nim spadku.

Podstawy ogłoszenia upadłości

Podstawową przesłanką ogłoszenia upadłości jest powstanie stanu niewypłacalności dłużnika. Zgodnie z treścią ustawy stan niewypłacalności powstaje, jeśli dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, przy czym domniemywa się, że niewypłacalność dłużnika powstała, jeśli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące.

W przypadku osób prawnych albo jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, ich niewypłacalność zachodzi także wtedy, gdy ich zobowiązania przekroczą wartość ich majątku, nawet wówczas, gdy na bieżąco te zobowiązania wykonuje ("nadmierne zadłużenie"), a także wówczas, gdy jego zobowiązania pieniężne przekraczają wartość majątku, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający 24 miesiące. 

Ustawa przewiduje również sytuacje, kiedy sąd obligatoryjnie oddali wniosek o ogłoszenie upadłości, oraz kiedy fakultatywnie może ww. wniosek oddalić.

Sąd obowiązkowo oddali wniosek o ogłoszenie upadłości:

• jeżeli majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania lub wystarcza jedynie na zaspokojenie tych kosztów;
• jeżeli dłużnik wykaże, że niespłacona wierzytelność ma w całości charakter sporny, a spór zaistniał między stronami przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości, a wniosek o ogłoszenie upadłości złożył wierzyciel.

Sąd może oddalić wniosek o ogłoszenie upadłości:

• w razie stwierdzenia, że majątek dłużnika jest obciążony hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską w takim stopniu, że pozostały jego majątek nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania lub
• jeżeli nie ma zagrożenia utraty przez dłużnika zdolności do wykonywania jego wymagalnych zobowiązań pieniężnych w niedługim czasie.

Pamiętajmy również, że nie można ogłosić upadłości przedsiębiorcy w okresie od otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego do jego zakończenia lub prawomocnego umorzenia.

Kiedy i gdzie należy złożyć wniosek oraz jakie dokumenty należy przedstawić? 

Dłużnik ma obowiązek złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości  nie później niż w terminie trzydziestu dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości.

Jeżeli dłużnikiem jest osobowa lub kapitałowa spółka handlowa obowiązek złożenia w ww. terminie wniosku o ogłoszenie upadłości spoczywa na każdym, kto na podstawie ustawy, umowy spółki lub statutu ma prawo do prowadzenia spraw dłużnika i do jego reprezentowania, samodzielnie lub łącznie z innymi osobami.

Wniosek o ogłoszenie upadłości powinien zawierać:

• imię i nazwisko dłużnika albo jego nazwę oraz numer PESEL albo numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, a w przypadku ich braku - inne dane umożliwiające jego jednoznaczną identyfikację, 
• miejsce zamieszkania albo siedzibę, adres, 
• imiona i nazwiska reprezentantów (w przypadku spółek kapitałowych) lub imiona i nazwiska oraz miejsce zamieszkania wspólników odpowiadających za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem (w przypadku spółek osobowych);
• wskazanie miejsca, w którym znajduje się główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika;
• wskazanie okoliczności, które uzasadniają wniosek i ich uprawdopodobnienie;
• informację, czy dłużnik jest uczestnikiem podlegającego prawu polskiemu lub prawu innego państwa członkowskiego systemu płatności lub systemu rozrachunku papierów wartościowych w rozumieniu ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. o ostateczności rozrachunku w systemach płatności i systemach rozrachunku papierów wartościowych oraz zasadach nadzoru nad tymi systemami lub niebędącym uczestnikiem podmiotem prowadzącym system interoperacyjny w rozumieniu tej ustawy;
• informację, czy dłużnik jest spółką publiczną w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych 

Opłaty i koszty związane z wszczęciem postępowania upadłościowego

• opłata od wniosku o ogłoszenie upadłości wynosi 1000 zł i należy ją uiścić przed złożeniem ww. wniosku na rachunek bankowy sądu właściwego do jego rozpatrzenia, dowód uiszczenia opłaty sądowej należy załączyć do wniosku;
• dodatkowo dłużnik jest zobowiązany do uiszczenia zaliczki na wydatki w wysokości jednokrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w trzecim kwartale roku poprzedniego, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego i wraz z wnioskiem przedstawia dowód jej uiszczenia. Wysokość ww. zaliczki wynosi w chwili obecnej 5148,07 zł

W przypadku braku uiszczenia zaliczki przewodniczący wzywa do uiszczenia zaliczki w terminie tygodnia pod rygorem zwrotu wniosku.

Dodatkowe dokumenty, które należy załączyć do wniosku złożonego przez dłużnika:

• aktualny wykaz majątku z szacunkową wyceną jego składników;
•  bilans sporządzony przez dłużnika dla celów postępowania, na dzień przypadający w okresie trzydziestu dni przed dniem złożenia wniosku;
• spis wierzycieli z podaniem ich adresów i wysokości wierzytelności każdego z nich oraz terminów zapłaty, a także listę zabezpieczeń dokonanych przez wierzycieli na jego majątku wraz z datami ich ustanowienia;
• oświadczenie o spłatach wierzytelności lub innych długów dokonanych w terminie sześciu miesięcy przed dniem złożenia wniosku;
• spis podmiotów zobowiązanych majątkowo wobec dłużnika wraz z adresami, z określeniem wierzytelności, daty ich powstania i terminów zapłaty;
• wykaz tytułów egzekucyjnych oraz tytułów wykonawczych przeciwko dłużnikowi;
• informacja o postępowaniach dotyczących ustanowienia na majątku dłużnika hipotek, zastawów, zastawów rejestrowych, zastawów skarbowych i hipotek morskich oraz innych obciążeń podlegających wpisowi w księdze wieczystej lub w rejestrach, jak również o prowadzonych innych postępowaniach sądowych, administracyjnych, sądowoadministracyjnych oraz przed sądami polubownymi dotyczących majątku dłużnika;
• informacja o miejscu zamieszkania reprezentantów spółki lub osoby prawnej i likwidatorów, jeżeli są ustanowieni.
• informacja, czy w jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych:

a) zatrudniał średniorocznie 250 lub więcej pracowników lub

b) osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji 

   finansowych 

    przekraczający równowartość w złotych 50 milionów euro, lub

c)  sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat przekroczyły       

     równowartość w złotych 43 milionów euro.

• oświadczenie na piśmie co do prawdziwości danych zawartych we wniosku

Jeżeli nie możemy dołączyć do wniosku dokumentów, o których mowa powyżej, we wniosku należy podać przyczyny ich niedołączenia oraz je uprawdopodobnić.

Wniosek należy złożyć we właściwym miejscowo sądzie upadłościowym, tj. w sądzie rejonowym – sądzie gospodarczym. W Łodzi właściwym miejscowo do rozpoznania wniosku o upadłość jest Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi, XIV Wydział Gospodarczy d/s Upadłościowych i Restrukturyzacyjnych.