Prowadzenie działalności gospodarczej poza granicami Rzeczpospolitej Polskiej, co na to Urząd Skarbowy?

 część I, bynajmniej nie ostatnia.

Polskie prawo podatkowe jest trudne, nie ma się co oszukiwać, składa się na nie wiele ustaw i rozporządzeń, a przepisy tej gałęzi prawa są non stop nowelizowane i co gorsza częstokroć w różny sposób interpretowane, a to implikuje niestety brak pewności ze strony podatnika, co do tego jakie skutki podatkowe wywołają jego decyzje, szczególnie mocno widać to u przedsiębiorców. Taka sytuacja niekorzystnie wpływa na rozwój firmy, a dodatkowo duże obciążenia podatkowe hamują rozwój wielu projektów.

W związku z powyższym wielu polskich podatników – przedsiębiorców w pewnym momencie prowadzenia działalności gospodarczej rozważa przeniesienie jej do innego kraju w celu dokonania optymalizacji podatkowej i to nie tylko ze względu na wysokość podatków w naszym kraju, ale też co ze względu na stopień sformalizowania prawa podatkowego.

          Prawo polskie uniemożliwia przeniesienie transgraniczne siedziby polskiej spółki do państwa obcego. Spółka Polska której siedziba jest przenoszona za granicę ulega rozwiązaniu i konieczne jest przeprowadzenie jej likwidacji. Wspólnicy mogą dokonać takiego przeniesienia w formie uchwały o przeniesieniu spółki za granicę, która wymaga, większości dwóch trzecich głosów (art. 246 § 1 k.s.h.). Umowa spółki może przewidywać surowsze warunki do podjęcia takowej decyzji.

       Przeniesienie siedziby spółki za granicę oznacza, że powstanie nowy podmiot w Państwie do którego przenosimy naszą Spółkę, który zostanie wyposażony w majątek dotychczas istniejącej spółki, której byt prawny w Polsce ulegnie zakończeniu.

         Z uwagi na fakt, iż podjęcie takiej uchwały prowadzi do rozwiązania spółki, wymaga ona zaprotokołowania w formie aktu notarialnego. Podjęcie uchwały o przeniesieniu siedziby polskiej spółki za granicę oznacza konieczność przeprowadzenia likwidacji spółki, a w konsekwencji jej z Krajowego Rejestru Sądowego.

         

          Takie rozwiązanie przyjęte przez polskiego ustawodawcę znacząco utrudnia możliwość wyprowadzania biznesu z kraju, zostało to zaaprobowane w wyroku z dnia 16 grudnia 2008 roku w sprawie C-210/06, w którym Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej uznał, że prawo wspólnotowe (a konkretniej art. 49 i 54 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej) należy interpretować tak, aby nie stały one na przeszkodzie regulacji państwa członkowskiego, która nie pozwala rodzimej spółce jednego z Państw członkowskich na przeniesienie swojej siedziby poza granice tego państwa.

      Często próbuje się jednak wyjść tym zakazom naprzeciw w sposób polegający na  rejestracji spółki na terytorium kraju obcego, która to spółka nie prowadzi tam rzeczywistych operacji gospodarczych (tzw. „conduit company", „letterbox company"), polski podatnik nabywa udziały w takiej spółce i planuje za pomocą tej spółki dalej prowadzić swoją działalność w Polsce, przy czym dochody mają w założeniu podlegać opodatkowaniu wyłącznie na terytorium kraju obcego w którym ta nowa spółka powstała.  Tego rodzaju spółki zakładane są zarówno w rajach podatkowych, jak i na terytorium UE – np. Czechy, Wielka Brytania, Słowacja, Cypr.

      Należy jednak pamiętać ,że w tym wypadku tworzymy tylko pozór z którego ma wynikać, że podmioty przez nas utworzone nie będą opodatkowane w Polsce w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Chodzi tu głównie o takie transakcje jak:

• ·        zbycia udziałów/akcji,
• ·        emisji instrumentów dłużnych,
• ·        wypłaty dywidend, odsetek i należności licencyjnych, a także transakcji handlowych.

 
          Należy pamiętać, że tego rodzaju działania mogą zostać uznane przez polskie organy skarbowe za agresywną optymalizację podatkową, której skutkiem nie będzie wyłączenie opodatkowania w Polsce.

Polski ustawodawca wprowadzając klauzulę obejścia prawa podatkowego (obowiązuje od 15 lipca 2016 roku) dał organom podatkowym narzędzie do walki z tego rodzaju praktykami.

Ważna dygresja:

         Klauzula obejścia prawa podatkowego - to zespół przepisów, które zostały wprowadzone do Ordynacji podatkowej za pomocą ustawy nowelizującej z dnia 13 maja 2016 r. (wejście w życie od 15 lipca 2016 r.). Celem tej klauzuli jest uniemożliwienie podatnikom działań, które choć są legalne, to zmierzają jedynie bądź przede wszystkim do obniżenia opodatkowania. Co do zasady, w przypadku zastosowania klauzuli, organy podatkowe będą miały prawo ocenić skutki podatkowe danej czynności (zespołu czynności) w taki sposób, aby pominąć korzyść podatkową będącą skutkiem tej czynności (zespołu czynności).

          Osobiście uważam, że ta klauzula godzi w zasady wyrażone w konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej i może okazać się gwoździem do trumny dla wielu przedsiębiorców. Niestety przepisy jej dotyczące już obowiązują, a co gorsza problemy z interpretacjami podatkowymi (albo nie są one wiążące, albo jak już są wiążące to koszt ich sporządzenia jest olbrzymi, a organ i tak ma możliwość, aby wyrażonych w nich twierdzeń nie respektować) w zasadzie nie dają podatnikowi żadnej możliwości rozsądnego planowania podatkowego swojego biznesu.

             Przed wejściem życie zmiany ordynacji podatkowej, która wprowadziła tą klauzulę organy skarbowe mogą zaś zastosować przepisy ustalające miejsca zarządu podmiotu zagranicznego

          Trzeba pamiętać, że na gruncie naszych przepisów - Podatnicy CITu jeżeli mają siedzibę lub zarząd na terytorium Polski to podlegają obowiązkowi podatkowemu od wszystkich swoich dochodów, bez względu na miejsce ich osiągania (tzw. nieograniczony obowiązek podatkowy). 

            Aby byli oni objęci tym obowiązkiem muszą spełnić tylko jeden z dwóch wskazanych warunków, a co za tym idzie jeśli zarząd Spółki znajduje się w  Polsce, to Spółka podlega opodatkowaniu od całości uzyskiwanych dochodów i nie ma znaczenia gdzie zostały one uzyskane.

          Co za tym idzie opisana wyżej próba przechytrzenia polskiego fiskusa może skutkować powstaniem zaległości podatkowych w Polsce.

Warunek posiadania zarządu, o którym mowa w art. 3 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (CIT), należy interpretować zdaniem naszego fiskusa bardzo szeroko, nie tylko jako siedziba organu zarządzającego, ale także w znaczeniu sprawowania na terytorium Polski zespołu czynności, które funkcjonalnie składają się na całokształt procesu zarządzania jego działalnością i majątkiem.

         Oznacza to, że ustalenie miejsca wykonywania zarządu nie ma charakteru wyłącznie formalnego. Nie mamy patrzeć tylko na to gdzie dana uchwała została podjęta, ale również na to gdzie przebiegał szeroko rozumiany proces decyzyjny.

Konstatując zawsze będziemy mieli do czynienia z indywidualna ocena miejsca zarządu która będzie dokonywana przez organ kontrolny, a ten może posiłkować się przy dokonywaniu tych ustaleń wykorzystując wszelkie dostępne środki dowodowe.

Podsumowanie

        Polskie prawo podatkowe jest zawiłe skomplikowane ma wysokie stawki dla podatników i niestety w mojej  ocenie nie daje wystarczającej pewności przedsiębiorcy szczególnie jeśli ten próbuje działać na własną rękę, bez prawnika. W związku z tym chęć dążenia do optymalizacji podatkowej w postaci przeniesienia działalności za granicę jest kusząca. Niemniej jednak musimy pamiętać, że takie działanie nie jest pożądanym przez fiskusa, a co za tym idzie organy podatkowe będą się przed nim bronić. Od lipca 2016 roku mają do tej obrony doskonałe narzędzie w postaci klauzuli obejścia prawa, przed tą datą zaś również istniały przepisy które organ wprowadzając szeroką interpretację może wykorzystać przeciwko przedsiębiorcy.  Biorąc pod uwagę powyższy stan rzeczy należy bardzo uważać poruszając powyższy temat, operacja przeniesienia firmy za granicę musi być przemyślana i należycie przygotowana w innym wypadku może zakończyć się fiaskiem i niepotrzebny dublowaniem kosztów.