Problemy w Spółce z o.o. - Kurator ustanowiony w trybie art.42 kodeksu cywilnego

          Częstokroć Spółki z o.o. zakładane są z myślą o ominięciu obowiązku płacenia składek ZUS. Nie będę zgłębiał tego tematu, bo jeśli staje się on jedynym motywem zakładania tego typu Spółki to nie wróży to niczego dobrego. Niemniej jednak w obrocie jest to zjawisko dość powszechne stąd też postanowiłem przedstawić Państwu jeden z problemów związanych z taką konstrukcją. Najlepiej zilustruje to przykład:

       

      Wyobraźmy sobie sytuację, w której mamy do czynienia z Jackiem Nowakiem, który zakłada Spółkę z o.o. z Krystyną Kowalczyk. Jacek Nowak jest zadłużony i stara się poprawić swoją sytuację poprzez założenie Spółki. Pan Nowak jest wspólnikiem większościowym w Spółce ma 9 udziałów po 500,00 zł każdy udział czyli łącznie 4.500,00 zł, w kapitale zakładowym, który wynosi 5.000,00 zł. Jeden udział należy do Krystyny Kowalczyk. Ponadto Spółka ma jednoosobowy zarząd w osobie Pana Jacka Nowaka. Częsta sytuacja w której dla Pana Jacka ograniczona odpowiedzialność jest tylko iluzoryczna – odpowiada on i tak całym swoim majątkiem jako prezes organu zarządzającego Spółką.

         

       Biznesowo wygląda to niemniej jednak dobrze, Spółka prosperuje działa, wierzyciele Pana Jacka interesują się bardziej jego prywatnym majątkiem niżeli majątkiem Spółki.

Przychodzi feralny dzień, w którym Pan Jacek nagle umiera, przyczyną może być zawał związany z ciężką sytuacją finansową.

Pytanie co dalej ze Spółką?

       

        Z uwagi na powszechną wiadomość o długach Pana Jacka nikt z rodziny nie chce zostać jego spadkobiercą. Mamy do czynienia z długotrwałym procesem odrzucania spadku przez jego bliższą, a następnie dalszą rodzinę.

       

     W tym czasie Spółka nie może wybrać nowego zarządu z uwagi na brak Wspólnika. Spółka pozostaje bez organu Zarządzającego co w zasadzie całkowicie paraliżuje jej możliwości działania. Nie mamy ustanowionej Rady Nadzorczej, która w takiej sytuacji przy odpowiednich zapisach w umowie Spółki mogłaby wybrać nam nowy Zarząd.

   

   Wspólnik mniejszościowy ma związane ręce decyduje się na wniosek do sądu o ustanowienie Kuratora dla Spółki w myśl art. 42 kodeksu cywilnego.

    

      Proces ustanowienia kuratora jest długotrwały i de facto nie wpływa nam w znacznym stopniu na zmianę sytuacji. Kurator powołany w trybie art. 42 par. 2 Kodeksu Cywilnego, powinien podjąć starania w celu powołania organów osoby prawnej i chronić jej majątek, który mógłby doznać uszczerbku ze względu na brak zarządu.

         

    Co ważne Kurator nie jest "jednoosobowym" zarządem osoby prawnej i nie zostaje ustanowiony w celu bieżącego prowadzenia spraw spółki ani stałego bądź czasowego zastąpienia organów osoby prawnej (zgodnie z wyrokiem SN z 7.5.2004 r., III CK 249/03).

         

      W konsekwencji należy wskazać, że zakres umocowania kuratora ustanowionego w trybie art. 42 KC jest ograniczony. Podstawowym celem ustanowienia kuratora w trybie art. 42 KC nie jest zastępowanie organu osoby prawnej (reprezentacja i prowadzenie spraw osoby prawnej), ale "odtworzenie" organów, dlatego kurator powinien postarać się niezwłocznie o powołanie organów osoby prawnej (a w razie potrzeby o jej likwidację).

Działania kuratora ukierunkowane powinny być w pierwszej kolejności na powołanie organu, dla zastąpienia którego został ustanowiony, a dopiero w przypadku zaistnienia takiej "potrzeby" – na likwidację osoby prawnej. Kurator nie może natomiast samodzielnie powołać organów osoby prawnej (zarządu), może jedynie zwołać posiedzenie organu (np. zgromadzenia wspólników w sp. z o.o.)

W konsekwencji, kurator nie jest uprawniony do tego, aby przyjmować jakiekolwiek oświadczenia kierowane do spółki. Nie ma tu znaczenia to czy będzie to oświadczenie jednostronne czy wymagające woli obydwu stron. A zatem, nieważne i nieskuteczne będzie złożenie wypowiedzenia umowy o administrowanie do rąk kuratora spółki.

Wszystkie toczące się postępowania sądowe i egzekucyjne (inne niż dotyczące ustanowienia organu zarządzającego) powinny być zawieszone do czasu ustanowienia brakującego organu spółki. Dalsze prowadzenie takich postępowań skutkować będzie ich nieważnością ze względu na brak właściwej reprezentacji osoby prawnej.

      

    Wydaje się więc, że dopiero w chwili objęcia spadku na mocy prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego o stwierdzeniu nabycia spadku przez Gminę sprawa może ruszyć z miejsca. Wtedy przedstawiciel Gminy powinien zostać wezwany do stawiennictwa na Zgromadzeniu Wspólników, celem podjęcia decyzji razem z mniejszościowym wspólnikiem o dalszym losie Spółki, czy to o jej likwidacji czy też o powołaniu dla niej nowego Zarządu.

      Co ważne, jest jeszcze jedna ciekawa alternatywa dla rozwiązania przedstawionej sytuacji, ale to już temat na indywidualne spotkanie.

          

         Podsumowując, należy pamiętać, że zakładając Spółkę z o.o. należy mieć na względzie możliwe konsekwencje i maksymalnie zabezpieczyć Spółkę przed ewentualnym paraliżem jej działań wskutek utraty Zarządu.